NEDEN ARABULUCULUK: TÜRKİYE’DE MAHKEME SÜREÇLERİNE ALTERNATİF MANTIKLI VE KÂRLI BİR ÇÖZÜM YOLU

Türkiye’de adalet sisteminde yaşanan yoğunluk, dava süreçlerinin uzaması ve yüksek maliyetler, bireyleri ve kurumları alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerine yönlendirmektedir. Bu yöntemlerden biri olan arabuluculuk, hukuki uyuşmazlıkların mahkemeye gitmeden çözülmesini sağlayan barışçıl bir yoldur. Hukuki uyuşmazlıklarda başvurulan mahkeme süreçlerinin zaman, maliyet ve psikolojik yük açısından olumsuz etkileri dikkate alındığında, arabuluculuk Türkiye’de hem bireyler hem de kurumlar için daha mantıklı ve kârlı bir çözüm yolu olarak öne çıkmaktadır.

1. Zaman Tasarrufu

Türkiye’de adli süreçlerin yoğunluğu ve dava dosyası yükü, yargılamaların aylar hatta yıllar sürebilmesine neden olmaktadır. Oysa arabuluculuk yoluyla yapılan çözüm görüşmeleri çoğu zaman birkaç hafta içinde sonuçlanabilmektedir. Özellikle işçi-işveren, kira, ticari uyuşmazlıklar ve tazminat davalarında arabuluculuk süreci ortalama 3 hafta gibi kısa bir sürede tamamlanabilmektedir. Bu da tarafların belirsizlik içinde beklemeden hızlıca çözüme ulaşmalarını sağlamaktadır.

2. Ekonomik Açıdan Daha Kârlı

Mahkeme süreci yalnızca harçlar ve avukatlık ücretlerinden oluşmaz. Tarafların duruşmalara gitmek için iş gücü kaybı yaşaması, belge hazırlığı, tanık masrafları gibi birçok dolaylı gideri de beraberinde getirir. Arabuluculukta ise ücret çoğunlukla taraflarca paylaşılır ve bu ücret dava harcamalarına kıyasla oldukça düşüktür. Ayrıca, dava sonunda ortaya çıkabilecek yargılama gideri, temyiz masrafları gibi ek yükler arabuluculukta söz konusu değildir.

3. İlişkilerin Korunması ve Psikolojik Rahatlık

Özellikle iş, aile veya komşuluk gibi uzun vadeli ilişkilerin söz konusu olduğu uyuşmazlıklarda, mahkeme süreci ilişkileri zedeleyebilir. Arabuluculuk ise karşılıklı anlayış ve uzlaşma temelinde yürütüldüğü için tarafların iletişim kanallarını açık tutar ve ilişkilerin onarılmasını mümkün kılar. Bu durum özellikle iş hayatında, işveren ve çalışan arasındaki bağın sürdürülmesi açısından büyük önem taşır. Ayrıca, mahkeme ortamının yarattığı stres ve gerginlik arabuluculuk sürecinde çok daha azdır.

4. Gizlilik ve Esneklik

Mahkeme süreçleri genellikle aleni yürütülürken, arabuluculuk tamamen gizlilik esasına dayanır. Tarafların özel bilgilerinin, ticari sırlarının ya da kişisel meselelerinin kamuya açık hale gelmemesi, arabuluculuğun önemli avantajlarından biridir. Ayrıca, arabuluculuk süreci tarafların ihtiyaçlarına göre şekillendirilebilir; zaman, yer ve yöntem konusunda esneklik tanır.

5. Devlet Politikaları ve Hukuki Teşvikler

Türkiye’de 2013 yılında yürürlüğe giren 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu ile arabuluculuk kurumsal bir yapıya kavuşturulmuş ve bazı uyuşmazlıklarda dava şartı hâline getirilmiştir (örneğin işçi-işveren, ticari uyuşmazlıklar). Devlet, bu süreçleri teşvik etmekte ve çözüm oranlarının yüksekliği nedeniyle bu yöntemi desteklemeye devam etmektedir. Ayrıca, arabuluculuk sonucunda anlaşma sağlanırsa, bu belge mahkeme kararı niteliğinde olup doğrudan icra edilebilir.

ÖZETLE

Mahkemeye gitmenin getirdiği zaman kaybı, maliyet yükü ve sosyal etkiler dikkate alındığında, arabuluculuk Türkiye’de hem bireysel hem de kurumsal düzeyde çok daha rasyonel ve ekonomik bir çözüm yolu sunmaktadır. Arabuluculuk süreci, hızlı ve dostane bir çözüm sağlar; tarafları yıpratmadan anlaşmaya götürür. Dolayısıyla, mahkemeye gitmek yerine arabuluculuğu tercih etmek, uzun vadede hem maddi hem de manevi açıdan daha kazançlı bir seçenektir.

Arabuluculuk vs Mahkeme Süreçleri: Temel Farklar ve Avantajlar

⏱️ Zaman Yönetimi

• Arabuluculuk: Ortalama 3–4 hafta içinde sonuçlanır.
• Mahkeme: Ticari davalar ortalama 387 gün, iş davaları 549 gün sürer

💰 Maliyet

• Arabuluculuk: Yaklaşık 4 kat daha ekonomik.
• Mahkeme: Harçlar, avukatlık ücretleri ve ek masraflar dahil olmak üzere daha pahalıdır.​

🤝 İlişki Yönetimi

• Arabuluculuk: Taraflar arasındaki ilişkileri korur ve güçlendirir.
• Mahkeme: İlişkileri gerer ve kalıcı kopukluklara yol açabilir.​

🔒 Gizlilik

• Arabuluculuk: Sürecin tamamı gizli tutulur.
• Mahkeme: Duruşmalar genellikle alenidir.

� Esneklik

• Arabuluculuk: Tarafların ihtiyaçlarına göre şekillendirilebilir.
• Mahkeme: Yasal prosedürlere sıkı sıkıya bağlıdır.

📈 Başarı Oranı

• Arabuluculuk: 2023’te %66,41 anlaşma oranı.
• Mahkeme: Uzun süren süreçler ve düşük başarı oranları.